هشدار درباره سونامی نقدینگی ۵۰۰۰هزار میلیاردی

به گزارش راهبرد معاصر؛ اسفندماه سال 99 بود که خبرگزاری تسنیم، علی­‌رغم خوش‌بینی مفرط برخی کارشناسان و دست ‌اندرکاران مدیریت پولی کشور مبنی بر مهار خلق نقدینگی در سال 1400، هشدار داد که با سیاست­های نامناسب موجود، نه­‌تنها نمی‌توان امیدی به بهبود مهار نقدینگی داشت، بلکه نقدینگی با روندی شتابان گسترش خواهد یافت. اکنون با گذشت بیش از یک سال از آن هشدار و گزارش تحلیلی، پیش‌بینی مذکور تحقق یافت و خلق افسارگسیختۀ نقدینگی با روندی شتابان در سال 1400 تداوم پیدا کرد.

مطابق با آخرین آمارها، نقدینگی در بهمن ماه 1400 نسبت به اسفند ماه 1399، با افزایشی به مقدار 1148 هزار میلیارد تومان و معادل با نرخ رشد 33 درصد، به رقمی بالغ بر 4624 هزار میلیارد تومان رسیده و طبق برآوردها در انتهای اسفندماه از رقم 4750 هزار میلیارد تومان نیز عبور کرده است. این ارقام بدان معنی است که در سال 1400، نقدینگی در حدود 1300 هزار میلیارد تومان افزایش یافته است.

خلق روزانۀ نقدینگی نیز وضعیت بغرنجی را نمایش می­‌دهد، این موضوع در نمودار زیر قابل مشاهده است:

همان‌طور که مشاهده می­‌شود، خلق روزانۀ نقدینگی نیز طی سال 1400، روندی صعودی را در پیش گرفته و طی شش‌ماهۀ دوم سال 1400 هم که مدیریت پولی کشور به دست تیم اقتصادی دولت جدید سپرده شده است، این روند ادامه داشته است. خلق روزانۀ نقدینگی طی 6 ماه نخست سال 1400، به‌طور متوسط 3180 میلیارد تومان بوده، اما این رقم طی 9 ماه نخست و 11 ماه نخست به‌ترتیب به مقدار 3445 و 3416 میلیارد تومان در هر روز رسیده و طی 12 ماه نیز از این ارقام فراتر رفته است.

با گذر از مباحث مذکور، این سؤال مطرح است که چه عواملی موجب افزایش بی‌حدوحصر نقدینگی در سال 1400 شده‌اند؟ نمودار زیر نشان­‌دهندۀ علل این وضعیت می­‌باشد:

بر اساس نمودار فوق، از مجموع 1148 هزار میلیارد تومان نقدینگی جدیدی که طی 11 ماه نخست 1400 خلق شده است، 122 هزار میلیارد تومان (معادل با 11 درصد) از محل پایه پولی و 1026 هزار میلیارد تومان (معادل با 89 درصد) از محل خلق پول توسط بانک­ها بوده است، این بدان معنی است که علی­‌رغم مدیریت دولت بر کنترل استقراض از بانک مرکزی و بازپرداخت بدهی به آن، اما نقدینگی راه دیگری را در پیش گرفته است و شتابان به‌پیش می­‌رود، این درحالی است که بخش­های تولیدی به‌دلیل سخت­گیری بانک­ها در اعطای تسهیلات و بالا بودن ارقام مورد نیاز برای تأمین سرمایه در گردش، همچنان منتظر تزریق پول هستند و عملاً مشخص نیست که بانک­ها به چه منظور اقدام به خلق پول می ‌نمایند.

در زمینۀ پایه پولی نیز هرچند که دولت تلاش خود را برای عدم استقراض از بانک مرکزی انجام داده است، اما همچنان، بانک­ها عامل مسلط در رشد پایه پولی شده‌اند و بدهی بانک­ها به بانک مرکزی از 117 هزار میلیارد تومان در اسفند 1399، با 69 هزار میلیارد تومان افزایش، به رقم 186 هزار میلیارد تومان در بهمن 1400 رسیده است و جالب توجه آن­که حدود 60 درصد از بدهی مذکور، مربوط به بانک­های غیردولتی است.

با عنایت به ارقام فوق، لازم است دقت شود که آن­چه در نهایت منجر به بروز تلاطم در بازارهای مختلف، بروز تورم شدید و تضعیف معیشت مردم می­‌شود، کل نقدینگی است و اقشار مختلف مردم، دولت را مسئول وضعیت خواهند دانست، لذا توصیه می­‌شود دولت محترم به‌جای توجه صرف به عدم استقراض از بانک مرکزی که در جای خود قابل تقدیر است، لیکن توجه خود را بر کانون اصلی انتشار نقدینگی که همانا رفتار ناصحیح بانک­ها و به‌ویژه بانک­های خصوصی است، معطوف سازد و مانع از پول­پاشی بانک­ها شود. با ادامه این وضعیت، پیش‌بینی می‌شود به‌زودی نقدینگی از مرز 5000 هزار میلیارد تومان هم عبور کند.

در پایان خاطرنشان می­‌سازد دولت به‌منظور مهار خلق نقدینگی، ضمن پرهیز از تمرکز بر مسائل فرعی در این حوزه، بر نقاط کانونی تمرکز نماید:

1 ـ افزایش نرخ ذخیره قانونی برای بانک­های با بی‌انضباطی مالی.

2 ـ تعیین سقف رشد ترازنامه برای بانک­هایی که در خدمت رونق بخش­های تولیدی نیستند.

3 ـ مدیریت قوی، شفاف و منسجم بر وضعیت تسهیلات کلان که یکی از محورهای اصلی خلق نقدینگی است./ تسنیم